Ultraviyole sterilizasyon ve dezenfeksiyon lambası, ultraviyole ışınları yayabilecek, düşük basınçlı cıvalı lambaya sahip bir cihazdır. Düşük basınçlı cıva lambaları, ultraviyole ışın yaymak için düşük cıva buharı basıncı (<10-2Pa) ile uyarılır. Dalga boyu 10 ~ 400nm arasındadır. Lambanın dalga tepesi 253.7nm'dir ve gücü ise 4W-100W arasındadır. Ayrıca günümüz LED teknoloji ile de UV lambalar için ledler üretilebilmektedir. Esas olarak dezenfeksiyon, sterilizasyon ve hava temizleme için kullanılır. Ayrıca baskı ve boyama endüstrisinde UV bazlı mürekkebin boyama sonrası kuruması için de kullanılır.
UV ışınları, bakteriyel proteinlerin fotolizine ve denatüre olmasına yol açarak hücresel aktivitelerini bozar ve etkisiz hale getirir.
Aynı zamanda, ultraviyole ışınları (belirli bir dalga boyu) havadan geçtiğinde, havadaki oksijen, ozon üretmek için iyonize edilir ve bu da sterilizasyon etkisini arttırır.
İyonlaşma: Ultraviyole ışınları ışıdığında, ışınların çevresinde düzensiz iyonlar oluşur, böylece havadaki oksijen molekülleri iyonize edilebilir ve ozonla yeniden birleştirilebilir.
İki ana spektral çizgi vardır: biri 253.7nm (254nm) dalga boyudur; diğeri 185nm dalga boyudur, her ikisi de çıplak gözle görülmez. Bunlar arasında, 253.7nm ozon içermeyen ultraviyole ışınları, 254nm ultraviyole ışınları mikroorganizmaların DNA'sını bozarak bakterileri öldürür; 185nm ozon bandı ultraviyole ışınlarıdır, 185nm dalga boyu ozon üretmek için havayı iyonize edebilir (185nm ultraviyole havadaki O2'yi O3’e dönüştürebilir).
Ozon + 185nm kısa dalga ultraviyole ışınları sadece bakterileri ışınlayarak DNA'yı yok etmekle kalmaz, aynı zamanda ozon üretmek ve bakterileri öldürmek için havadaki oksijeni iyonize eder. Yani çifte sterilizasyon etkisi vardır.
| ÖZELLİK | OZON İçermeyen | OZON İçeren |
| Dezenfeksiyon Prensibi | Dalga boyu 254nm | Dalga boyu 185 nm + Ozon |
| Dezenfeksiyon Özelliği | Işıdığı alanı dezenfekte eder | Işığın ulaşamadığı kör noktaları ulaşır. Nufüz edici özelliğe sahip |
| Kullanım Ortamı | Yoğun eşya ve duvar olmayan ortam | Eşya yoğunluğu fazla ve kör noktalar olan ortam |
| Fonksiyonel Özellikleri | Dezenfeksiyon, sterilizasyon, mayt temizliği, kalıntı veya iz bırakmaz | Dezenfeksiyon, sterilizasyon, mayt ve formaldehit temizler, keskin ozon kokusu |
Avantajları: Ozonun, bakterileri etkili bir şekilde öldürebilen, akarları ortadan kaldırabilen güçlü bir oksitleyici etkisi vardır ayrıca ozonun dağılabilir olması sayesinde sadece düz bir çizgi boyunca yayılan ve dezenfekte eden ultraviyole ışınlarının eksik kaldığı, ulaşamadığı yerlere de ulaşabilir.
Dezavantajları: Standardı aşan ozon görünmez bir katildir! İnsanların solunum yollarını güçlü bir şekilde uyarır, boğaz ağrısı, göğüs sıkışması, öksürük, bronşit ve amfizeme neden olur. Dezenfeksiyondan sonra, havalandırmak için pencereyi açmanız gerekir.
Uzun süre havalandırma gerektirir.
Avantajları: Dezenfeksiyon, akarları yok etme özelliği ve sterilizasyondan hemen sonra odaya girilebilir. Havalandırma süresi kısadır.
Dezavantajları: Sadece doğrusal şekilde yayılır ve doğrusal etkiye sahiptir. Dezenfeksiyon için ulaşılamayan, kör noktalar oluşabilir.
Ozonun kendisi bir kokuya sahiptir. Ultraviyole + ozon dezenfeksiyon lambasını kullandıktan sonra, havada koku olacaktır. Bu nedenle kullanım açısından, bazı durumlar için uygun olmayabilir. Örneğin restoran, otel, klüp vb. mekanlar.
Yüksek ozon konsantrasyonuna sahip bir ortam insan vücudu için iyi olmayan sonuçlara neden olabilir. Ozon, insan vücudunun hemoglobin pıhtılaşmasını artıracağından, yetersiz oksijen, baş dönmesi ve mide bulantısı gibi sonuçlara neden olarak vücut sağlığını etkileyebilir. Özellikle ozon konsantrasyonu> 0.3ppm'ye (mg / m2) ulaştığında ciddi zararlara neden olur. Bu nedenle, sık personel aktivitesi olan yerlerde ozon lambalarına genellikle izin verilmez.
Ozon kararsız bir yapıya sahiptir ve ayrışması kolaydır. Sıcaklık ne kadar yüksek olursa, ayrışma o kadar hızlı olur. Havadaki ozon genellikle oda sıcaklığında 30 dakika içinde oksijene indirgenir. Sterilizasyondan sonra, ayrışma olmadan ozonu boşaltmak için hemen havalandırılması önerilir.
UV lambaların ortalama kullanım ömrü 8000 saattir ve 2 yıl kullanılabilir. Ayrıca armatürün dezenfeksiyon özelliğini takip açısından kullanım süresi titizlikle takip edilmelidir.
İnsan ve diğer canlıların, evcil hayvanların olmadığı bir ortamda uygulama yapılmalıdır.
